Recente berichten

Kolven voor een prematuur geboren baby

Als je prematuur bevallen bent (voor de 37e week) en je baby is nog niet in staat om zelf aan de borst te drinken, dan is het belangrijk om de melkproductie op een andere manier op gang te brengen. Dat kan door middel van kolven. Borstvoeding of moedermelk is de beste voeding voor een prematuur geboren baby. Hoe korter de duur van de zwangerschap, hoe belangrijker borstvoeding/moedermelk is voor je baby. Er zijn veel misverstanden over kolven voor een prematuur. In deze blog ga ik vertellen hoe je kunt zorgen voor een goede en stabiele melkproductie voor je prematuur geboren baby.

Hormonen en receptoren
De eerste veertien dagen na de geboorte zijn belangrijk voor het op gang brengen van de melkproductie. Alle belangrijke hormonen (prolactine en oxytocine) zijn volop in je lichaam aanwezig. Je borsten maken alleen melk als ze regelmatig gestimuleerd en geleegd worden. Als je vaker kolft gaan je borsten meer melk maken. Op de melk producerende cellen in de melkklieren zitten receptoren. Deze receptoren moeten in de eerste veertien dagen geactiveerd worden. Je kunt het vergelijken met machines in een fabriek. Als alle machines aan staan kan er meer productie gedraaid worden. Hoe vaker je kolft, hoe meer receptoren aan gaan staan. De receptoren die na 2 weken nog op uit staan, gaan waarschijnlijk niet meer aan. Dat betekent dat wanneer je onvoldoende vaak kolft, je niet je volledige capaciteit kunt benutten. Na veertien dagen verandert de manier van melk maken en veel vrouwen merken dat door een (vaak tijdelijke) terugloop van de melkproductie.

Een goede start
Soms komt de premature geboorte onverwacht en ben je als moeder niet goed voorbereid op wat er allemaal staat te gebeuren. Een premature geboorte staat vaak een goede start in de weg. Idealiter start je zo snel mogelijk met kolven. Bij voorkeur in het eerste uur na de geboorte van je baby. Dit hoeft niet meteen met een machine, maar dat kan ook met de hand. De eerste dagen is er colostrum voor je baby beschikbaar. Colostrum zit vol met goede afweerstoffen en helpen je kwetsbare baby te beschermen tegen infecties. Colostrum komt in kleine hoeveelheden. Je moet niet schrikken als er de eerste dagen nog niet veel melk komt. Probeer vanaf de start acht tot tien keer per dag te kolven, waarvan een keer in de nacht.

Colostrum kolven met de hand
Afkolven kan ook met je eigen handen. Vooral in de eerste dagen na de geboorte kun je op deze manier vaak makkelijker colostrum afkolven dan met de machine. Afkolven met de hand is een techniek die je toepast naast het kolven met het kolfapparaat. De eerste dagen kun je het beste vijf keer per dag na het kolven met de machine ook met de hand afkolven. Zorg dat je een lepeltje en spuitje klaar hebt liggen om de melk mee op te vangen. Je kunt ervoor kiezen beide borsten één voor één te kolven of afwisselend links en rechts. Masseer de borst zachtjes met beide handen. Hierdoor stimuleer je het borstklierweefsel om melk te maken en melk los te laten. Om de toeschietreflex op te wekken kun je de tepel losjes tussen je duim en wijsvinger laten rollen. Als de eerste druppel melk verschijnt, ga je actief meekolven. Een warme natte doek op de borst kan het toeschieten van de melk bevorderen. Plaats je duim boven de tepel, en je wijsvinger en andere vingers onder de tepel (ongeveer twee tot drie cm vanaf de tepel, zie foto hierboven). Jouw duim en vingers vormen samen de letter C. Beweeg eerst je vingers richting borstkas. Rol vervolgens je duim en vingertoppen tegelijkertijd naar voren. Deze rollende beweging zorgt ervoor dat de melkkanaaltjes geleegd worden zonder het tere borstweefsel te beschadigen. Kolf voorzichtig af. Het is niet de bedoeling dat je in de borst knijpt of aan de tepel trekt. Zorg dat de vingers niet over de huid glijden. Herhaal deze beweging ritmisch om de melk- gangen te legen. Plaats, druk, rol… plaats, druk, rol… plaats, druk, rol… Om de hele borst goed te legen kun je je duim en vingers verplaatsen in de richting van de klok. Vang de druppels melk op in een lepel. Elke druppel is belangrijk voor je baby. Je kunt de inhoud van de lepel af en toe leegzuigen met een spuitje.

Kolven met een apparaat
Wanneer je prematuur bevallen bent is het heel belangrijk om een goede machine te kiezen. De meeste kolfapparaten die in de winkel te koop zijn, zijn bedoeld voor werkende moeders. Bij deze groep vrouwen heeft de baby gezorgd voor een goede melkproductie en de baby houdt deze ook in stand. Wanneer je prematuur bevallen bent moet je over het algemeen meer moeite doen voor een goede melkproductie. Ik adviseer een huurkolf te gebruiken tot de productie volledig (rond de 750 ml per 24 uur) en stabiel (weinig variatie per dag) is. Het huren van een kolf is prijzig, maar het is een investering in een goede melkproductie en die is niet in geld uit te drukken. In mijn werk zie ik vaak productieproblemen ontstaan als vrouwen overstappen van een huurkolf naar een kolf uit de winkel.

Passend kolfschild
Een goed passend kolfschild voorkomt dat klierweefsel in de borst wordt samengedrukt en melkkanalen worden dichtgedrukt. Een goed passend schild zorgt ervoor dat de borst zo leeg mogelijk wordt gekolfd en de hoeveelheid melk maximaal is. Dit helpt de melkproductie op gang te houden en de lactatie te ondersteunen. Voor veilig en effectief afkolven is een passend kolfschild dus erg belangrijk. Als je tijdens het kolven ziet dat er een groot deel van je tepelhof in de tunnel getrokken wordt, dan is je kolfschild te groot. Pijn tijdens het kolven duidt vaker op een te groot dan op een te klein schild.

Hoeveel melk kolf je af
Dag 1-4                  een enkele druppel
Dag 4-10                productie neemt dagelijks toe
Na 10-14 dagen     90 ml per keer (ongeveer 750 ml per dag)

Als je te vroeg bevallen bent maak je meer melk dan je baby nodig heeft. Om de productie in stand te houden is ongeveer 750 ml moedermelk per dag nodig. Dat is veel meer dan je baby aan voeding krijgt. Het overschot aan melk kun je invriezen en zo langdurig bewaren. Bij een groot overschot kun je overwegen je melk te doneren. is mogelijk dat jouw melkproductie anders verloopt dan in het bovenstaande overzicht. Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn. Heb je het gevoel dat je productie onvoldoende toeneemt, neem dan contact op met je lactatiekundige. Zij kan een kolfsessie met je meekijken en je advies geven. Mocht ondanks alles je melkproductie onvoldoende toenemen dan kan het gebruik van domperidon een optie zijn.

Wat je verder nog kunt doen
Zodra het kan bloot buidelen met je baby helpt enorm. Zowel voor je melkproductie als voor de hechting tussen jou en je baby.

In het kort

  • Kolf minimaal acht keer per dag, waarvan 1 keer ‘s nachts
  • Huur een professionele kolf
  • Zorg voor goed passende kolfschilden
  • Kolf 10 tot 15 minuten per keer
  • Kolf twee borsten tegelijk
  • Vijf keer per dag handkolven in de eerste vier dagen
  • Eet en drink gezond
  • Bloot buidelen met je baby is fijn en nuttig

Contact met andere vrouwen die prematuur bevallen zijn
In deze besloten Facebook groep kun je je vragen stellen en ervaringen delen met andere vrouwen die ook prematuur bevallen zijn en borstvoeding geven.