Recente berichten

Borstvoeding zonder zwangerschap

Borstvoeding zonder zwangerschap

Een vrouw kan in principe borstvoeding geven zonder voorafgaande zwangerschap. Elke hoeveelheid moedermelk die ze voor haar baby kan geven, is een kostbaar geschenk. Veel vrouwen hebben borstvoeding op gang gebracht zonder voorafgaande zwangerschap. In sommige traditionele culturen wekte de grootmoeder van de baby zelfs routinematig borstvoeding op voor het geval de moeder problemen had. Er zijn een aantal situaties waarin vrouwen er voor kiezen om zonder zwangerschap borstvoeding te geven.

  • Ze adopteren een baby
  • Ze verwachten een baby via draagmoederschap
  • Als ze een relatie hebben met een vrouw die zwanger is en wil helpen bij het geven van borstvoeding
  • Een transgender relatie, waarbij een of beide partners borstvoeding willen geven

Hoe kan iemand borstvoeding geven zonder zwangerschap?

Met het gebruik van hormonen kunnen we hormonaal een zwangerschap nabootsen.

Het hormonale milieu van het lichaam tijdens de zwangerschap omvat hoge niveaus van:

  • oestrogeen
  • progesteron
  • prolactine
  • humaan gonadotrofinehormoon
  • andere hormonen

Deze hormonen beginnen te stijgen met het begin van de zwangerschap. Elk hormoon speelt een rol bij de voorbereiding van de borsten om melk te maken, waarbij de melkproductie ongeveer rond 16 weken zwangerschap begint.

Als een vrouw eerder borstvoeding heeft gegeven, vergroot dit de kans dat zij volledige melkproductie kan genereren. Sommige vrouwen die borstvoeding geven zonder zwangerschap, hebben alle melk geproduceerd die de baby nodig had. Helaas is dit niet het geval voor allen. 

Wat als ik niet voldoende melk voor mijn baby kan maken?

Een volledige melkproductie behalen is geweldig, maar probeer te onthouden dat borstvoeding niet alleen over melk gaat en dat borstvoeding veel meer is dan alleen moedermelk. Borstvoeding is een relatie, een hechte fysieke en emotionele relatie tussen twee mensen. Bovendien helpt borstvoeding om die hechte emotionele relatie te ontwikkelen.

 

Wanneer je onvoldoende melk kunt produceren, kun je het tekort eventueel aanvullen met een borstvoedingshulpset. Op deze manier krijgt de baby de bijvoeding terwijl hij aan de borst drinkt. De bijvoeding kan donormelk of kunstvoeding zijn.

 

In 2017 begeleidde ik Eva. Eva verwachte een baby door middel van hoogtechnologisch draagmoederschap. Eva wilde dolgraag haar biologische kindje, dat ze niet zelf kon dragen, borstvoeding geven. Zes maanden voor de uitgerekende datum was Eva begonnen met het slikken van hormonen, in combinatie met domperidon, om zo haar lichaam hormonaal klaar te maken voor het geven van borstvoeding. Vier maanden later stopte ze abrupt met de hormoonpreparaten en startte ze met kolven. Eerst elk uur en later elke drie uur, ook ‘s nachts. Haar melkproductie kwam heel goed op gang. Zie tabel. Toen ik oktober 2017 Eva’s dochter geboren werd, kon ze al na 20 minuten bij Eva aan de borst drinken. Eva heeft haar dochter ruim anderhalf jaar borstvoeding gegeven.      

 
 

Medicatie en het proces

Om een zwangerschap hormonaal na te bootsen, wordt er gewoonlijk gestart met een  combinatiepil (oestrogeen en progesteron) en domperidon, die de prolactinespiegels verhoogt. Zie hiervoor het artikel over domperidon.

In theorie zou de combinatiepil een hoog progesterongehalte moeten hebben, zoals Yasmin of Rosal. In de praktijk maakt het niet zoveel uit welke anticonceptiepil voorgeschreven wordt, als deze maar een combinatie van progesteron en oestrogeen bevat. Als de anticonceptiepil placebo’s heeft (dat wil zeggen “suikerpillen” of pillen zonder enig effect), is het belangrijk deze niet te nemen. Het is noodzakelijk om de hormoonpillen zonder onderbreking te slikken. 

De anticonceptiepil wordt bij voorkeur ten minste 16 weken gebruikt en mee doorgegaan tot ongeveer 6 tot 8 weken voordat de baby wordt geboren. Vanaf dan volledig stoppen met de combinatiepil. Dit impliceert een periode van in totaal 22 tot 24 weken. Door abrupt te stoppen na een lange periode, lijkt het hormonaal alsof er een baby is geboren. 

Domperidon verhoogt de prolactinespiegels en we raden aan om de domperidon in ieder geval voort te zetten totdat de baby is geboren en zelfs daarna. Het is waarschijnlijk dat de domperidon gedurende de gehele periode van borstvoeding moet worden voortgezet. 

Begin met een dosering van 40 mg (4 x daags 10 mg) en van daaruit soms in twee stappen omhoog, eerst naar 80 mg (4 x daags 20 mg) of zelfs naar 120 mg (4 x daags 30 mg).

De bijwerkingen van domperidon zijn onder meer gewichtstoename, hoofdpijn die gewoonlijk licht en van voorbijgaande aard is, niet langer dan een paar dagen aanhoudt en gewoonlijk een milde en droge mond. Een andere mogelijke bijwerking van domperidon is een mogelijk verlengd QT-interval. De enige situatie waarin domperidon problemen kan veroorzaken, is als je vooraf al bekend bent met een verlengd QT-interval. Voor meer informatie over de veiligheid en de risico’s van domperidon.

Sommige vrouwen kunnen met domperidon onregelmatige menstruaties krijgen, maar als ze de anticonceptiepil gebruiken met vrij hoge niveaus van oestrogeen en progesteron, zou dit niet moeten gebeuren. Als dit het geval is, moet ze haar arts raadplegen om er zeker van te zijn dat er geen andere bloedingsbron is.

Wanneer de persoon die borstvoeding probeert op te wekken, stopt met de combinatiepil en als die persoon een vrouw is, krijgt ze een forse vaginale bloeding. Dit mag niet langer dan een paar dagen duren.

Zodra de anticonceptiepil is gestopt, moet de persoon die borstvoeding probeert op te wekken, beginnen met het afkolven van de borsten om de productie van melk te stimuleren. Ook mannen  kunnen melk produceren, zodat de aanpak voor mannen hetzelfde is. 

Stapsgewijs nog een keer het plan:

1.         Zes maanden (hoe langer hoe beter, als de moeder kan beginnen zodra ze weet dat er een baby op komst is, zou dat geweldig zijn) voordat de baby geboren wordt, neem elke dag een “actieve” anticonceptiepil (Yasmin of Rosal) + 10 mg domperidon 4 keer per dag gedurende 1 week. Verhoog vervolgens de dosering domperidon tot 4 maal daags 20 mg. De borsten zullen opzwellen. Dit is normaal. De anticonceptiepil onderdrukt eigenlijk de melkaanvoer en bootst na wat er tijdens de zwangerschap gebeurt. In dit stadium moet je nog niet kolven.

2.         Neem vijf maanden voor de bevalling elke dag een “actieve” anticonceptiepil + handhaaf de dosering domperidon op 20 mg 4 maal daags. De melkaanvoer zal nog steeds worden onderdrukt. Nog niet kolven. 

3.         Vier maanden voor de geboorte van de baby elke dag een “actieve” anticonceptiepil nemen + de dosering domperidon van 4 maal daags 20 mg handhaven. Overschrijd deze dosering niet. De melkaanvoer zal nog steeds worden onderdrukt. Nog niet kolven.

4.         Stop 6 weken voor de bevalling met de anticonceptiepil en ga door met de dosering domperidon van 4 maal daags 20 mg. Als het goed is volgt er nu een vaginale bloeding. Start met kolven met een huurkolf, zoals de Medela Symphony, elke 3 uur, ook in de nacht.

Wanneer begin ik de baby aan de borst te leggen?

Zo snel mogelijk na de geboorte van de baby. In veel gevallen kan de persoon die borstvoeding geeft de baby onmiddellijk bij de geboorte in de verloskamer bij zich nemen. Het liefst bloot op bloot. 

Moet de biologische moeder de baby aan de borst voeden?

In geval van een lesbische relatie, is het belangrijk dat de biologische moeder nu haar melkproductie volledig op gang brengt, als het haar wens is de baby te voeden. Dat betekent dat zij zo veel mogelijk de baby aan moet leggen en bij het overslaan van een voeding, moet kolven.
In geval van draagmoederschap is het een overweging dat de draagmoeder ook de baby aanlegt. Er zijn zeker voordelen om dit zowel voor haar als voor de baby te doen. De baby krijgt de mogelijkheid om voor een paar dagen of zelfs langer exclusief moedermelk (colostrum) te krijgen. Het kan de draagmoeder helpen om pijnlijke stuwing te voorkomen. Sommigen doen dat graag, anderen niet. In theorie kan de draagmoeder een band met de baby krijgen als ze de baby voedt.

De rol van de huisarts

Overleg met je huisarts. Normaal gesproken zal de huisarts je deze medicatie voorschrijven. Het is belangrijk dat jouw huisarts weet dat je deze medicijnen gebruikt voor het geval er bijwerkingen optreden. En het is belangrijk dat hij/zij weet dat je borstvoeding geeft, voor het geval er bijwerkingen optreden die verband kunnen houden met het kunstmatig op gang brengen van borstvoeding.

Heb je hulp nodig bij borstvoeding, of heb je vragen over borstvoeding zonder zwangerschap? neem dan contact op via het contactformulier of maak een afspraak via de telefoon of whatsapp.

Copyright: Jack Newman, MD, FRCPC, Andrea Polokova, 2017, 2018

Copyright hertaling: Teddy Roorda IBCLC 2022